In mijn ouderlijk huis stonden geen boeken. Als ik vroeg, waarom dat zo was antwoordde mijn vader: ‘We hebben een boek, de bijbel. Ga die maar lezen.’
Maar als er geen oppas voor mij was, werd ik, vreemd genoeg, naar de bibliotheek gebracht. Daar zat ik dan tussen de boeken tot ik werd afgehaald.
De bibliotheek ontdekte ik pas écht tijdens mijn opleiding op de tekenacademie, toen bloeide ook mijn liefde voor het boek op. Vele uren bracht ik daar door terwijl ik zocht, keek, rook, voelde, koos en leende.
Het boek is een huis waar verhalen en betekenissen wonen. Het voert de lezer mee naar andere tijden, andere plaatsen, parallelle universa en ze bieden nieuwe perspectieven op de werkelijkheid. Ze ontvouwen nieuwe werelden van bladzijde tot bladzijde. Grootse boeken geven een diepgaande bespiegeling op de vluchtigheid van het leven. Een subliem boek is bezield, en bezielt de lezer.
Uiteindelijk kocht ik van spaargeld mijn eerste boek. Al lezend kwam het verhaal tot leven en voor mij was er geen weg meer terug: ik begon te verzamelen en doe dat nog steeds.
Ik ben graag in boekwinkels. Ik vind het heerlijk daar rond te neuzen. Het zijn voorgeselecteerde collecties die niet altijd sporen met mijn voorkeur. Toch struin ik liever boekwinkels af dan dat ik mij verlies in de digitale wereld.
Mijn keus wordt niet alleen bepaald door de inhoud, een uitgesproken vormgeving kan mij evenzeer verlokken. De kleur, textuur en dikte van het papier, het drukwerk, het lettertype, de lay-out, het omslagontwerp, hoe het boek gebonden is, hoe het in de hand ligt en openvalt, het zijn allemaal elementen die tellen. Mijn voorkeur gaat uit naar een zorgvuldig, terughoudend ontwerp waarbij alle onderdelen functioneel zijn. Boeken waarbij inhoud, vormgeving en ambachtelijke vervaardiging versmelten hebben voor mij een magische aantrekkingskracht.
Soms kiest de vormgever andere wegen, trekt zich minder aan van het leesgemak en overwoekert de inhoud met artistieke vondsten. Het boek groeit uit tot een eigenstandig, eigenzinnig kunstwerk. Dergelijke boeken intrigeren mij ook. Eenmaal aangeschaft zet ik ze neer als object in mijn atelier.
Boeken wekken mijn belangstelling voor de wereld buiten het boek: voor de auteurs, illustratoren, grafisch ontwerpers en hun intenties of voor de werkelijkheid waarnaar het boek verwijst. De landschappen waarover ik lees wil ik zien, over historische gebeurtenissen die ik in boeken tegenkom wil ik meer weten.
In mijn atelier staan kunstboeken, medische encyclopedieën, getijdenboeken, boeken over vaderlandse helden, tsarenfamilies, oorlogen, kolonialisme, spiritualiteit, kerkarchitectuur, post mortem fotografie, etc.
Mijn denkbeelden, interesses, gevoeligheden en verlangens kleuren mijn blik op een boek en bepalen mijn verbondenheid ermee. Van sommige boeken houd ik, ze voelen als geliefden. Soms dooft de liefde na verloop van tijd, soms is de liefde zonder eind.
Er staan boeken in mijn kast die ik lang negeer, soms jaren. Tot uiteindelijk toch mijn nieuwsgierigheid wordt gewekt en ik er geen genoeg van krijg.
Boeken ‘gebruik’ ik: ik blader, zoek, kijk en lees ik erin.
Als schilder heb ik een onderzoekende manier van werken. Wanneer ik met een schilderij begin sporen boeken mij aan, ze zijn mijn bakens tijdens mijn zoektocht. Ze liggen in mijn atelier, op tafel, op de grond; soms maanden, soms jaren. Ik gebruik ze intensief, ze raken beschadigd, worden vies, vallen soms uit elkaar. Ik behandel ze niet eerbiedig, maar mijn liefde voor ze is groot. Ik haal er kennis en beelden uit die mijn kijk op heden en verleden beïnvloeden. Ik zoek losse documenten en afbeeldingen en die leg ik op, in, tussen of naast de boeken, waardoor ik nieuwe verbanden zie en nieuwe ideeën krijg. Zo bouw ik door aan mijn archief.
Er vormt zich een woekering, er ontstaat een wildgroei aan papier. Het is mijn oneindige bron van inspiratie: het is mijn heilig altaar.
Natasja Kensmil 2023
Bron: De catalogus De Best Verzorgde Boeken 2022 is ontworpen door Akiko Wakabayashi, die vorm heeft gegeven aan het juryrapport over de 33 best verzorgde boeken van 2022. Naast een inleiding over de ontwikkelingen en trends van het afgelopen jaar, bevat de catalogus een ode aan het boek, geschreven door kunstenares Natasja Kensmil. De catalogus wordt afgerond met een gedetailleerde technische specificatie van elk boek. Elk jaar wordt de selectie tentoongesteld in het Stedelijk Museum Amsterdam en verschillende andere locaties binnen en buiten Nederland.